Onafhankelijkheid…

… maakt meer kapot dan je lief is

Een tweet over vertrouwen en de consequenties van geschaad vertrouwen, zette me aan het denken. In onze maatschappij hoor je steeds vaker de roep om elkaar weer te vertrouwen. Ikzelf nog, in mijn laatste blog over macht. Alsof dat makkelijk is. Helaas. Vertrouwen is niet makkelijk. Vertrouwen is eng.
Daarom waarderen we onafhankelijkheid ook enorm. Juist omdat onafhankelijkheid de tegenpool is van vertrouwen. Iemand die onafhankelijk is, hoeft niet (meer) te vertrouwen op anderen om te kunnen overleven. En onafhankelijkheid lijkt ook nog eens haalbaar. Gewoon genoeg geld verdienen. Als klap op de vuurpijl maakt diezelfde onafhankelijkheid je, tot op een bepaald niveau, ook nog gelukkig.

Er zijn zeker redenen voor onze grote waardering voor onafhankelijkheid, maar het maakt vertrouwen niet makkelijker, integendeel.

Vertrouwen

De mens is een kuddedier, afhankelijk van andere mensen voor geluk en liefde en ook veel praktische zaken. Die afhankelijkheid dwingt ons te leren vertrouwen, op onszelf en op de ander. Zonder vertrouwen is er geen kans op geluk en liefde. Maar vertrouwen is hard werken: het betekent afhankelijk zijn, wetende dat je vertrouwen geschaad kan worden. En iedereen kent de pijn van geschaad vertrouwen. Hoe groter die pijn of hoe eerder in het leven de schending plaatsvindt, hoe groter de noodzaak om te voorkomen dat je die pijn nog eens voelt.

Overleven

Als het vertrouwen vroeg en/of ernstig is geschaad, stop je (deels) met leven en ga je overleven. Het contact met jezelf of de ander komt niet meer tot stand of neemt af. Het verlangen naar onafhankelijkheid wordt intenser omdat dit inhoudt dat je geen dingen meer hoeft te doen die een risico op die pijn inhouden. Je wilt controle en via onafhankelijkheid denk je dit te kunnen verwezenlijken. Alleen tegen welke prijs?
De (kans op) pijn wordt hierdoor niet minder, maar je gevoel vlakt af. Je voelt de pijn dus minder scherp. Net als andere gevoelens, zoals geluk en liefde.

Afhankelijkheid is meer dan de moeite waard

Vertrouwen is ook het leren hanteren van onze verwachtingen. Onze verwachtingen van de ander en de verwachtingen van onze eigen pijn of onze angst voor die pijn. Genoeg vertrouwen om de pijn te voelen in plaats van weg te stoppen of misschien zelfs genoeg vertrouwen om de pijn te delen, heeft positieve invloed op de pijn. Het is geen gemakkelijk proces en zeker ook niet altijd haalbaar. Maar wanneer je kunt voelen en delen, ontstaat er verbinding met jezelf en/of met een ander. En met die verbinding leg je de basis waarop vertrouwen kan groeien, zowel voor jezelf als met de ander.

Het verlangen naar onafhankelijkheid neemt dan geleidelijk af, net als de behoefte aan controle. Deze afname creëert ruimte om een ander te kunnen zien en aandacht te geven. En als gevolg daarvan ruimte om jezelf te laten zien en aandacht te vragen. Dit alles is geen lineaire beweging, maar dankzij de te verwachte tegenslagen, levert het meer op dan onafhankelijkheid of controle ooit zal doen.

Insight Dialogue

Op 26 juni was de laatste bijeenkomst van een basiscursus Insight Dialogue.

Insight Dialogue (ID) is een meditatievorm, waarbij je in dialoog mediteert. Wanneer je alleen mediteert kijk je naar de processen die in je geest en lichaam spelen. Tijdens de ID kijk je ook naar die processen, maar ook naar wat er gebeurt tussen jou en de ander.
Veel van onze huidige communicatie is gebaseerd op ervaringen, gewoontes, emoties, normen en overtuigingen. Dit wordt zichtbaar wanneer je de snelheid uit de communicatie haalt, en je bewust bezig gaat zijn met wat er nu precies gebeurt. Het beoefenen van de zes richtlijnen binnen ID ondersteunt hierbij.

Wat is Insight Dialogue?

De basis cursus bestaat uit 6 bijeenkomsten van 2 uur.

De eerste bijeenkomst begonnen we met de eerste twee richtlijnen: Pauzeren en ontspannen. Pauzeren is het te vergelijken met mediteren zoals je dat kent. Alleen en met je ogen dicht. Je bewust worden van wat er nu bij jou speelt.
Ontspannen is loslaten van spanning of accepteren van spanning. Dus weten dat de spanning er is, zodat deze niet de strekking van het gesprek over neemt.
De tweede bijeenkomst hebben we het gehad over de derde richtlijn: openen. Je leert hoe je, terwijl je je bewust blijft van wat er op dit moment is, je aandachtsveld kunt verbreden en de ander in kunt sluiten.

De derde bijeenkomst ging over de vierde richtlijn: vertrouw op wat er komt. Als er een gedachte opkomt, kun je de inhoud van de gedachte uitspreken of je kunt zeggen dat er een gedachte is. Of je laat het voorbijgaan. Je hoeft niet alles te zeggen wat opkomt.
De vierde bijeenkomst was gevuld met oefeningen rondom aandachtig luisteren. De luisteraar luistert niet alleen naar de inhoud van de woorden, maar ook naar de non-verbale aspecten.

Deze laatste drie bijeenkomsten draaien meestal om een bepaald thema. In deze cursus waren de thema’s: rollen, waarheid en vertrouwen.

Resultaat

De richtlijnen die we oefenen, zorgen ervoor dat je het communicatieproces heel bewust meemaakt. Je ziet beter wat er tussen jou en de ander gebeurt. Je krijgt meer inzicht in de werking van oude patronen op jouw huidige manier van communiceren.