Overtuigen

Ik schrijf een boek over medezeggenschap. Een keer per week heb ik hiervoor (online) overleg met mijn opdrachtgever. In het laatste gesprek spraken we over de waarde van adviezen. De kwaliteit van het advies, ook als dat inhoudelijk goed is, hoeft niet doorslaggevend te zijn. Het is een criterium. Naast dit inhoudelijke aspect speelt ook de adviseur zelf een rol, net als de opdrachtgever. Iemand moet in staat zijn het advies van een ander aan te nemen.

Betere papieren

Dit deed mij weer denken aan een sollicitatiegesprek dat ik ooit had. Ik solliciteerde op een baan waar ik aantoonbaar voor was gekwalificeerd en ik wist dat de referenties, die hij had ingewonnen, er ook niet om logen. Ik zie de man, Hans heette hij, nog voor me zitten, een beetje vertwijfeld. Hij wist duidelijk niet goed wat hij met me aan moest en was daar eerlijk over. Hij zei ongeveer: ‘ik weet dat je het kan, maar ik kan het niet geloven.’ En daar zat ik. Betere papieren kon ik niet hebben en hij kon het niet geloven. Hij kon zich gewoon niet voorstellen dat ik anderen kon overtuigen.

Empathie en overtuigen?

Deze sollicitatie is me altijd bijgebleven. Ik overtuig mensen op basis van inhoud en niet vanuit positie. Hierin heb ik niet veel keuze. Mijn zachte stem en een (te) groot empathisch vermogen maken een dominante houding moeilijk.
Hans is niet de enige die niet gelooft in deze manier van overtuigen. Hij is ook niet de enige die dit, de keren dat het lukt, ophangt aan toeval of geluk.
Als het om overtuigen gaat, is het zelfs zo dat na overtuiging, sommige zich af gaan vragen wat mijn rol nu precies was. Het heeft iets te maken met lief overkomen, of zoiets. Lief en overtuigen gaan nu eenmaal niet samen. Dominantie en overtuigen, dat gaat samen, punt. En als dat de overtuiging is, kan ik niet overtuigen, wat er ook gebeurt.

Gelopen race

Overtuigingen en gevoel kunnen rationele argumenten en zelfs bewijzen te niet doen. Ik kon Hans niet op andere gedachten brengen en misschien was dat het beste. Als iemand geen vertrouwen kan opbrengen om wat voor reden dan ook, is het toch een gelopen race. 

Ik heb mijn verlies genomen en ben een andere weg ingeslagen. Wat het was geworden, zullen we nooit weten, maar dat is ook niet belangrijk. 

Onafhankelijkheid…

… maakt meer kapot dan je lief is

Een tweet over vertrouwen en de consequenties van geschaad vertrouwen, zette me aan het denken. In onze maatschappij hoor je steeds vaker de roep om elkaar weer te vertrouwen. Ikzelf nog, in mijn laatste blog over macht. Alsof dat makkelijk is. Helaas. Vertrouwen is niet makkelijk. Vertrouwen is eng.
Daarom waarderen we onafhankelijkheid ook enorm. Juist omdat onafhankelijkheid de tegenpool is van vertrouwen. Iemand die onafhankelijk is, hoeft niet (meer) te vertrouwen op anderen om te kunnen overleven. En onafhankelijkheid lijkt ook nog eens haalbaar. Gewoon genoeg geld verdienen. Als klap op de vuurpijl maakt diezelfde onafhankelijkheid je, tot op een bepaald niveau, ook nog gelukkig.

Er zijn zeker redenen voor onze grote waardering voor onafhankelijkheid, maar het maakt vertrouwen niet makkelijker, integendeel.

Vertrouwen

De mens is een kuddedier, afhankelijk van andere mensen voor geluk en liefde en ook veel praktische zaken. Die afhankelijkheid dwingt ons te leren vertrouwen, op onszelf en op de ander. Zonder vertrouwen is er geen kans op geluk en liefde. Maar vertrouwen is hard werken: het betekent afhankelijk zijn, wetende dat je vertrouwen geschaad kan worden. En iedereen kent de pijn van geschaad vertrouwen. Hoe groter die pijn of hoe eerder in het leven de schending plaatsvindt, hoe groter de noodzaak om te voorkomen dat je die pijn nog eens voelt.

Overleven

Als het vertrouwen vroeg en/of ernstig is geschaad, stop je (deels) met leven en ga je overleven. Het contact met jezelf of de ander komt niet meer tot stand of neemt af. Het verlangen naar onafhankelijkheid wordt intenser omdat dit inhoudt dat je geen dingen meer hoeft te doen die een risico op die pijn inhouden. Je wilt controle en via onafhankelijkheid denk je dit te kunnen verwezenlijken. Alleen tegen welke prijs?
De (kans op) pijn wordt hierdoor niet minder, maar je gevoel vlakt af. Je voelt de pijn dus minder scherp. Net als andere gevoelens, zoals geluk en liefde.

Afhankelijkheid is meer dan de moeite waard

Vertrouwen is ook het leren hanteren van onze verwachtingen. Onze verwachtingen van de ander en de verwachtingen van onze eigen pijn of onze angst voor die pijn. Genoeg vertrouwen om de pijn te voelen in plaats van weg te stoppen of misschien zelfs genoeg vertrouwen om de pijn te delen, heeft positieve invloed op de pijn. Het is geen gemakkelijk proces en zeker ook niet altijd haalbaar. Maar wanneer je kunt voelen en delen, ontstaat er verbinding met jezelf en/of met een ander. En met die verbinding leg je de basis waarop vertrouwen kan groeien, zowel voor jezelf als met de ander.

Het verlangen naar onafhankelijkheid neemt dan geleidelijk af, net als de behoefte aan controle. Deze afname creëert ruimte om een ander te kunnen zien en aandacht te geven. En als gevolg daarvan ruimte om jezelf te laten zien en aandacht te vragen. Dit alles is geen lineaire beweging, maar dankzij de te verwachte tegenslagen, levert het meer op dan onafhankelijkheid of controle ooit zal doen.

Het einde van de macht

Het einde van de macht is de titel van een boek geschreven door Moisés Naím. Dit boek gaat over macht, hoe macht verschuift van directiekamers naar start-ups, van paleizen naar pleinen en van West naar Oost. Van mannen naar vrouwen. Macht verandert, macht wordt steeds makkelijker te verkrijgen. Bestaande machtsstructuren worden afgebroken. En er ontstaan nieuwe machten, maar zeker niet voor altijd. 

Macht verschuift

Drie revoluties maken deze verschuiving mogelijk, volgens Naím: Meer, Mobiliteit en Mentaliteit. 

  1. Meer gaat over het uitschakelen van controle. Controle is alleen mogelijk op een beperkt gebied. Controle neemt dus af bij overvloed. En op dit moment is er sprake van een zeer grote overvloed. Te veel om te kunnen controleren: te veel mensen, te veel landen, te veel spullen. En naarmate controle moeilijker wordt, breekt de macht af. Of het nu gaat om regeringen, besturen van organisaties of bendes. 
  2. Mobiliteit gaat over het einde van het toekijkende publiek. De technologische vorderingen maken dat iedereen kan communiceren met iedereen. En als je wil zit je in no time aan de andere kant van de wereld. Je zit niet meer op een vaste plek tussen dezelfde mensen. Het omzeilen van macht is mogelijk. 
  3. Mentaliteit gaat over niets meer voor lief nemen. Alles kun je onderzoeken, waardoor normen en waarden verschuiven, attitudes en verwachtingen veranderen. Alles wordt in twijfel getrokken. Niemand kan meer prat gaan op een stelling of een overtuiging. Dit zorgt voor ondergraving van de macht.

Kortom: macht is wel makkelijker te verkrijgen, maar steeds moeilijker in te zetten en nog moeilijker te behouden. 
Deze verschuiving brengt een dilemma met zich mee: wat als iedereen genoeg macht heeft om anderen te blokkeren maar niemand genoeg macht heeft om een idee op te leggen? 
Dat luidt het einde in van de macht zoals we die nu kennen.

En dan?

Dan moeten we opnieuw gaan kijken naar macht. Naím waarschuwt voor de grootste valkuil: dat we ons makkelijk laten overtuigen door slechte leiders met makkelijke oplossingen voor moeilijke problemen. Maar hoe aanlokkelijk dat ook klinkt: er zijn geen makkelijke oplossingen voor ingewikkelde problemen. 

Aanrader

Het boek is makkelijk leesbaar en gaat uitgebreid in op veel aspecten van (de verschuivende) macht. Het biedt ruimte en eindigt optimistisch. Vrij en heel losjes geïnterpreteerd: de uitdaging wordt (of is eigenlijk) leren leven met verschillen en het (her)vinden van ons vertrouwen in de ander en meer…

Afspraak is afspraak…

Iedere dag bloggen, dat is wat ik deze maand wil doen. Iedere dag, behalve in het weekeinde. Dus bloggen staat bovenaan mijn lijstje, al het andere is ondergeschikt.
Probleem hierbij is wel dat als ik geen inspiratie heb, zoals vandaag, ik vastloop.
En als ik vastloop komen er oordelen in mijn hoofde op over wat ik beter had kunnen doen.
Maar wie zal het zeggen?

Calvinistische inslag

In mijn hoofd is altijd alles mogelijk en als het dan een keer niet lijkt te lukken, dan komt dat omdat ik iets anders had moeten of kunnen doen.
Een voornemen of een afspraak wil (eigenlijk: moet) ik nakomen, en lukt dat niet, wil (eigenlijk: moet) ik daar een goede reden voor hebben.
Blijkbaar vind ik dat ik er altijd voor kan zorgen dat ik afspraken na kan komen.

Een Calvinistische inslag en een behoefte aan controle zijn mij niet vreemd.

Een beetje inconsistent

Wat overigens best raar is voor iemand die niet gelooft in de vrije wil. Het niet geloven in de vrije wil, helpt me niet om te ontspannen, omdat ik daar gewoonweg niet aan denk. De kracht van de gewoonte is veel groter.

De gedachte dat ik vandaag ook geen blog kan schrijven, schiet wel door mijn hoofd, maar hij gedijt niet. Een lichte angst komt kijken. Het is het begin van de maand, als ik daaraan toegeef, gaat het dan nog lukken om de resterende dagen wel te bloggen, of ben ik dan een grens over en gaan er meer gaten vallen?

Is vertrouwen het sleutelwoord?

Vertrouwen is het woord dat in me opkomt. Zou een gebrek aan vertrouwen dat het goed komt nadat ik een dag niet heb geblogd, maken dat ik nu toch over dit proces aan het schrijven ben? Of is het andersom? Is het juist een teken van vertrouwen dat er toch wel iets komt, dat ervoor zorgt dat ik ga zitten schrijven zodat mijn blog er toch komt?

Toen ik aan het schrijven was, dacht ik het eerste: ‘niet opgeven, want dan komt het niet meer goed’. Nu de blog af is denk ik het tweede ‘het komt goed’.

Het is zoals het is…

Aftikken? Liever niet.

Al die moeite om een meerderheidskabinet te kunnen vormen. Waarom toch? Ik zou het een verademing vinden als er een keertje niets van te voren afgetikt kan worden. De politiek wordt weer spannender en de Tweede Kamer krijgt weer een echte functie.

Niet alleen prestatie ook geluk

Ik weet niet in hoeverre je politiek als een bedrijf kunt zien, maar ik zou een politiek a la Semco, wel een uitdaging vinden. Semco is het succesvolle bedrijf van Ricardo Semler. Semler is een Braziliaan die op geheel eigen wijze het bedrijf van zijn vader is gaan managen. Hij gaat er vanuit dat mensen niet alleen moeten presteren maar ook gelukkig moeten zijn in hun werk.

Vertrouwen en transparantie zijn sleutelwoorden. Alle informatie binnen zijn bedrijven is voor medewerkers inzichtelijk, ook de financiële (hiervoor krijgen medewerkers een cursus om te leren hoe ze deze informatie moeten lezen). Zo kunnen ze inschatten wat voor impact beslissingen hebben en zijn ze in staat mee te denken over die beslissingen. Meepraten en meebeslissen moet voor zoveel mensen mogelijk zijn. Als mensen mogen meepraten en beslissen, voelen ze zich verantwoordelijk en daarmee gelukkiger. Dit is af te meten aan de prestaties die ze leveren.

Helaas, vertrouwen en transparantie zijn, op dit moment, ver te zoeken in politiek Den Haag.

Formele macht en angst

De huidige coalitiebesprekingen vinden plaats in achterkamertjes. Afgesproken is niet naar buiten te treden met informatie. Bij een klein lek is de verontwaardiging van de deelnemers meteen groot. ‘Zo worden de onderhandelingen ernstig bemoeilijkt’, klonk het meteen.

De besprekingen zijn pas succesvol als alles grotendeels is afgetikt en men naar buiten kan komen met een plan waarbij de rest van de Tweede Kamer er weer een jaar of vier min of meer voor spek en bonen bijzit.
Dat wil zeggen totdat er iets gebeurt dat niet door de beugel kan en dat wordt dan weer breeduit gemeten in het nieuws.

Iets dat het vertrouwen van de Nederlander in de politiek niet zal vergroten.

De Tweede Kamer is geen bedrijf, daar ben ik me van bewust, maar er werken mensen en mensen presteren nou eenmaal beter als ze gelukkig zijn. Hiervoor zijn verantwoordelijkheden die passen bij hun capaciteiten nodig.

Het huidige gebrek aan transparantie van de deelnemers aan deze coalitiebesprekingen stuurt alle Tweede Kamerleden een andere kant op.
Er wordt een klimaat gecreëerd waarin positiespel dominant is, en waarin formele macht een grote rol speelt. En als formele macht een grote rol speelt is angst nooit ver weg, waardoor mensen zich verder terugtrekken in hun eigen bunkers. Dit zal het geluksgevoel niet bevorderen.

Zo zonde!

Insight Dialogue

Op 26 juni was de laatste bijeenkomst van een basiscursus Insight Dialogue.

Insight Dialogue (ID) is een meditatievorm, waarbij je in dialoog mediteert. Wanneer je alleen mediteert kijk je naar de processen die in je geest en lichaam spelen. Tijdens de ID kijk je ook naar die processen, maar ook naar wat er gebeurt tussen jou en de ander.
Veel van onze huidige communicatie is gebaseerd op ervaringen, gewoontes, emoties, normen en overtuigingen. Dit wordt zichtbaar wanneer je de snelheid uit de communicatie haalt, en je bewust bezig gaat zijn met wat er nu precies gebeurt. Het beoefenen van de zes richtlijnen binnen ID ondersteunt hierbij.

Wat is Insight Dialogue?

De basis cursus bestaat uit 6 bijeenkomsten van 2 uur.

De eerste bijeenkomst begonnen we met de eerste twee richtlijnen: Pauzeren en ontspannen. Pauzeren is het te vergelijken met mediteren zoals je dat kent. Alleen en met je ogen dicht. Je bewust worden van wat er nu bij jou speelt.
Ontspannen is loslaten van spanning of accepteren van spanning. Dus weten dat de spanning er is, zodat deze niet de strekking van het gesprek over neemt.
De tweede bijeenkomst hebben we het gehad over de derde richtlijn: openen. Je leert hoe je, terwijl je je bewust blijft van wat er op dit moment is, je aandachtsveld kunt verbreden en de ander in kunt sluiten.

De derde bijeenkomst ging over de vierde richtlijn: vertrouw op wat er komt. Als er een gedachte opkomt, kun je de inhoud van de gedachte uitspreken of je kunt zeggen dat er een gedachte is. Of je laat het voorbijgaan. Je hoeft niet alles te zeggen wat opkomt.
De vierde bijeenkomst was gevuld met oefeningen rondom aandachtig luisteren. De luisteraar luistert niet alleen naar de inhoud van de woorden, maar ook naar de non-verbale aspecten.

Deze laatste drie bijeenkomsten draaien meestal om een bepaald thema. In deze cursus waren de thema’s: rollen, waarheid en vertrouwen.

Resultaat

De richtlijnen die we oefenen, zorgen ervoor dat je het communicatieproces heel bewust meemaakt. Je ziet beter wat er tussen jou en de ander gebeurt. Je krijgt meer inzicht in de werking van oude patronen op jouw huidige manier van communiceren.