Categorie: Gedrag

Geplaatst op

Vriendschap maakt sterk

Via boeken en films kan ik nog reizen, dus dat doe ik dan ook. Van de week zag ik de film Papicha. Een film over een groep vriendinnen in Algerije in 1997, de tijd dat terroristen er een islamitische staat willen stichten. Nedjma studeert en droomt van een carrière als modeontwerpster. Ze woont met haar vriendinnen op de schoolcampus, gaat uit en leidt haar leven. Langzaamaan worden de islamitische regels steeds strikter. De bewegingsvrijheid van de groep wordt steeds verder beperkt. Ook vinden er steeds frequenter dodelijke aanslagen plaats. Angst is overal.

Verder met hun leven

Wat begon met het ophangen van posters van decente vrouwen met hoofddoek, wordt concreter. Mannen spreken Nedjma aan op haar uiterlijk, als ze gewoon in de bus zit. Haar vriendin wordt in elkaar geslagen omdat haar vriend erachter komt dat ze op de universiteitscampus woont. Als ze in de krant lezen dat broom hun seksuele verlangen vermindert, spugen ze de melk uit die ze in de kantine krijgen. Deze melk is vermengd met broom. Het hoort er allemaal bij. Ze gaan verder met hun leven. Een modeshow is de droom van Nedjma. Een absolute no-go in het gekaapte Algerije. De vriendinnen vechten voor hun vrijheid. De obstakels die ze tegenkomen zijn shocking, hun weerbaarheid groot. 

Vriendschap 

Het zijn krachtige vrouwen die, door hun vriendschap, hun verbondenheid, obstakels overwinnen en door kunnen gaan met hun leven. Als ze vallen, zijn ze niet alleen. Ze geven elkaar de kracht om iedere keer weer op te staan en door te gaan. Juist het empathisch vermogen speelt een belangrijke rol bij de kracht die deze vrouwen tonen. Het geven om de ander, weten wat de ander belangrijk vindt en op momenten dat dat nodig is, de ander daaraan herinneren en daarbij ondersteunen. Dat is vriendschap en vriendschap maakt moedig en sterk. Deze kracht is onmogelijk zonder empathisch vermogen. 

Wat is sterk?

Ondanks deze kracht in verbondenheid, wordt het empathisch vermogen vaak nog steeds beoordeeld als zwak. Assertiviteit en zelfs agressie zouden sterk maken. Empathie staat hierbij in de weg.
Maar wat is sterk dan? Altijd je zin doordrukken? Drammen? Hard praten? Vuist op tafel? Altijd winnen?
En als iedereen dan sterk is, wat gebeurt er dan? Is dan de ene dag de ene helft van de bevolking chagrijnig en een dag later de andere helft? Sterk in deze beperkte definitie maakt onleefbaar. Voor een leefbare samenleving is verbondenheid nodig. En voor die verbondenheid empathie.

Geplaatst op

Meeuwen, geïnterpreteerd

‘Oscar, Oscar, waar ben je?’, krijst ze terwijl ze, bezorgd, om zich heen kijkt. De man rolt met zijn ogen en wendt, licht vermoeid, zich tot zijn vrouw: ‘Laat hem nu maar gewoon even. Het komt wel goed. Hij wil gewoon even alleen zijn.’ Zijn vrouw keert zich naar hem toe en kijkt hem woedend aan: ‘En hoe weet jij dat nu weer?’ Het sarcasme druipt ervan af. De man zucht en zegt: ‘Ik ken hem toch. Ga nu niet doen of dit de eerste keer is dat hij even weg is.’ Woest kijkt de vrouw hem aan en krijst: ‘Ik wil weten waar hij is. Doe nu niet alsof jij die roofvogel niet hebt gezien.’
Na een paar minuten vliegen ze weg en zet het spektakel zich in de lucht voort. De vrouw krijst wanhopig: ‘Oscar, Oscar.’

Even later landt het vrouwtje weer op het dak. Ze kijkt radeloos om zich heen, en krijst om haar zoon. Dan ziet ze twee meeuwen in de verte, de ene net iets kleiner dan de andere. Ze durft het bijna niet te geloven, maar even later, herkent ze haar man en zoon. Ze maakt een sprongetje en krijst het in alle vurigheid uit: ‘Oscar, Oscar, waar heb je gezeten? Ik was zo ongerust.’ Ze slaat haar vleugels stevig om hem heen. Met een bibberende stem antwoordt Oscar: ‘Een roofvogel, een roofvogel…’. ‘Een roofvogel? Wat is er met een roofvogel?’, krijst het vrouwtje, die over haar zoon heen, haar man woedend aankijkt.

Ze draait zich weer naar haar zoon, houdt hem een stukje van zich af en kijkt hem recht aan. Ze opent haar mond, maar nog voordat ze iets kan zeggen, hoort ze haar man zeggen: ‘Ze hebben een van de roofvogels uitgeschakeld’. Zijn moeder kijkt Oscar aan en vraagt of dat waar is. Hij slikt even en knikt dan aarzelend. Een rilling loopt over zijn rug. Als zijn vader iets later was geweest, had hij hier nu niet gestaan.

Verhalen

Dit verhaal kwam tot stand op mijn balkon, kijkend en vooral ook luisterend, naar de krijsende meeuwen op het dak tegenover mij. Die beestjes maken een herrie! Om deze overlast te verminderen monteert de gemeente de plastic roofvogels op de daken (zie foto). Een, gelukkig, diervriendelijke manier om de overlast door de meeuwen te bestrijden.

Geplaatst op

In coronatijd naar de dierenarts

Vanuit de transportbox op mijn smalle bagagedrager vertelt mijn kat, mij, gepassioneerd, dat hij terug naar huis wil. Ik stel hem gerust door zachtjes tegen hem te praten, maar dat is duidelijk niet de bedoeling. Hij wil maar een ding. Rechtsomkeert maken.
Vaak zegeviert hij. 
Ik klop op de box en schat tegelijkertijd de afstand en snelheid van de vrouw, die voor mij loopt, in. Het schatten van afstanden en snelheden op smalle voetpaden is in deze corona-tijd noodzakelijk. Ik manoeuvreer mijn fiets, voorzichtig, richting het fietspad en loop haar voorbij.
Bij het stoplicht moeten we wachten. Alle auto’s mogen eerst. Ik kijk achter me en zie de vrouw naderen.

Anderhalve meter afstand

Bij de dierenarts ben ik de enige van de, maximaal, vier bezoekers die binnen mogen wachten. Ik ga zitten op de stoel die tussen twee kasten in staat. Boven de, op het pinautomaat na, lege balie hangt een scherm van plexiglas.
Ik knuffel mijn kat en even loert hij over de rand van de box. Zijn grote ogen kijken mij recht aan.  
Meestal triomfeert hij. 
Na ongeveer vijf minuten worden we geroepen. Ik zet de box op de behandeltafel en ga weer bij de deur staan. Terwijl de dierenarts hem onderzoekt, is zijn blik strak op mij gericht. Een ding is duidelijk. Mijn kat hunkert naar anderhalve meter afstand.

Een zwarte schim

Er is niets ernstigs aan de hand, maar hij moet een paar uur blijven. Tegen zes uur mag ik hem weer ophalen. De box staat tussen mij en de dierenarts in. Nog één knuffel. Ik buig naar voren, terwijl de dierenarts in eenzelfde vloeiende beweging naar achteren buigt. Anderhalve meter afstand.
Thuis gaat om tien voor vijf zijn automatische voerbak open. Ik verwacht een dreun, gevolgd door het razendsnelle tikken van nageltjes op de vloer, en dan die zwarte schim die, totaal gefocust, op zijn eten afstuift. 
Nog een uur. 
Als ik de box weer op mijn bagagedrager zet, blijft hij roerloos liggen, waarschijnlijk nog onder de indruk van zijn avontuur. Mijn spieren zijn hem stiekem dankbaar. 

Zachtjes maar beslist

Thuis rent hij mijn werkkamer in. Ik mag hem even aaien, maar hij loopt niet met me mee, zelfs niet als ik eten voor hem neer zet. In plaats daarvan blijf hij, reikhalzend, aan de rand van de woonkamer, heen en weer lopen. De behandeling heeft indruk gemaakt. Ik laat hem.

Even later loopt hij, zachtjes maar beslist, naar zijn etensbak. Hij heeft zich weer meester gemaakt. Gelukkig!

Geplaatst op

Laatbloeier met rugzak

Lege straten. Lege luchten. De wereld is in de ban van het Coronavirus.  Ik ook. Ik ben gelukkig gezond, maar zit zoals iedereen voornamelijk thuis. Dat ik mensen niet in levende lijve zie en spreek, vind ik flink wennen. (Beeld)telefonie is wel een uitkomst, maar geen vervanging.

Als, voorlopig, laatste opdracht voor mijn, nu opgeschorte, cursus reisjournalistiek, moest ik een pitch, een voorstel voor een reisverhaal, maken. Dit bracht mijn, ondergesneeuwde, reislust weer helemaal terug.

Niets en zo zij het

Vietnam wordt de bestemming van mijn pitch. Een land waar ik al naar toe wil, sinds ik, jaren geleden, het boek ‘Niets en zo zij het’ van Oriana Fallaci, las. Een indrukwekkend, en ook persoonlijk, verslag van de Vietnamoorlog.
Mijn enthousiasme groeit gestaag. Ik kijk op de kaart en zie een halve cirkel: in Birma beginnen, en dan door Noord-Laos naar Vietnam. ‘Drie maanden alleen op reis’, denk ik. Meteen voel ik lichte paniek. ‘Alleen.’ Ik slik even. Geërgerd schud ik mijn hoofd en bedenk dat het inderdaad niet altijd even leuk zal zijn. Soms zal ik me eenzaam of bang voelen, de moed verliezen en me afvragen waarom ik niet gewoon thuis ben gebleven, maar dat gaat voorbij. Gevoel komt en gaat. Net als hier. Mijn interne toespraak heeft effect. 

Vietnam: duizend en tien jaar oud

Het kaartje op het reisadvies van Buitenlandse Zaken toont veel rood, waaronder het grensgebied tussen Birma en Laos. In dit gebied blijken drugsbendes actief. Sommige risico’s zijn gewoon te groot, en ik besluit me op Vietnam te richten. Het land dat in 1010 ontstond, precies 1010 jaar geleden. Ik hou van dat soort toevalligheden en zoek op of 10 oktober 2020 in Vietnam gevierd wordt. Niets te vinden. Jammer. In haar duizendjarige bestaan is Vietnam veelvuldig bezet geweest of op afstand geregeerd door vreemde machten. Pas in jaren zeventig van de vorige eeuw, na het vertrek van de Amerikanen, wordt het land autonoom en begint het te floreren. 
Het land is een laatbloeier. Een laatbloeier met rugzak. Net als ik. Mijn mondhoeken trekken omhoog en ik voel een volmondige lach opkomen. Een beter land om mee te beginnen, bestaat niet. 

Oude conditionering

Dan, een paar weken nadat ik de pitch inleverde, hoor ik dat bijna overal ter wereld de luchtruimen sluiten. De eerste fatalistische gedachte komt al op en ik voel mijn keel samentrekken. De sluiting maak ik bijna persoonlijk. Wanneer ik me dat realiseer, schiet ik in de lach.

Deze ‘laatbloeier met rugzak’ trekt de wereld weer in. 

Geplaatst op

Corona en huiselijk geweld

Niet alle mensen volgen de adviezen van het RIVM en andere instanties op. Op twitter wordt beweerd dat de helft de adviezen aan hun laars lapt. Dat lijkt mij iets overdreven, maar als mensen op straat de afstand van anderhalve meter blijven negeren, vergroot dit de kans op een lockdown. Dit betekent dat niemand, zonder een goede reden, nog naar buiten kan. 

Mensen die thuis niet veilig zijn

Een lockdown is voor mensen die te maken hebben met huiselijk geweld desastreus. Kinderen en andere slachtoffers kunnen dan geen kant meer op. Ze zitten samen met de dader gevangen.

Op dit moment, zonder lockdown, is het al zwaarder dan anders, doordat de maatregelen effect hebben op de hulpverlening. In de huidige situatie kan een moeder haar kind nog even snel naar buiten sturen, een slachtoffer kan het huis uitvluchten en een dader kan eventueel stoom afblazen.
Een lockdown zet hier ook een streep door met alle gevolgen van dien.

Houd afstand en blijf zo veel mogelijk binnen

Dus, alsjeblieft mensen, doe wat er gevraagd wordt en houd buiten minimaal anderhalve meter afstand. Blijf thuis bij (lichte) verkoudheidsklachten. Volg de adviezen van het RIVM.
Laten we de mensen, die het echt nodig hebben, hun laatste beetje bewegingsvrijheid gunnen.

Geplaatst op

Onafhankelijkheid…

… maakt meer kapot dan je lief is

Een tweet over vertrouwen en de consequenties van geschaad vertrouwen, zette me aan het denken. In onze maatschappij hoor je steeds vaker de roep om elkaar weer te vertrouwen. Ikzelf nog, in mijn laatste blog over macht. Alsof dat makkelijk is. Helaas. Vertrouwen is niet makkelijk. Vertrouwen is eng.
Daarom waarderen we onafhankelijkheid ook enorm. Juist omdat onafhankelijkheid de tegenpool is van vertrouwen. Iemand die onafhankelijk is, hoeft niet (meer) te vertrouwen op anderen om te kunnen overleven. En onafhankelijkheid lijkt ook nog eens haalbaar. Gewoon genoeg geld verdienen. Als klap op de vuurpijl maakt diezelfde onafhankelijkheid je, tot op een bepaald niveau, ook nog gelukkig.

Er zijn zeker redenen voor onze grote waardering voor onafhankelijkheid, maar het maakt vertrouwen niet makkelijker, integendeel.

Vertrouwen

De mens is een kuddedier, afhankelijk van andere mensen voor geluk en liefde en ook veel praktische zaken. Die afhankelijkheid dwingt ons te leren vertrouwen, op onszelf en op de ander. Zonder vertrouwen is er geen kans op geluk en liefde. Maar vertrouwen is hard werken: het betekent afhankelijk zijn, wetende dat je vertrouwen geschaad kan worden. En iedereen kent de pijn van geschaad vertrouwen. Hoe groter die pijn of hoe eerder in het leven de schending plaatsvindt, hoe groter de noodzaak om te voorkomen dat je die pijn nog eens voelt.

Overleven

Als het vertrouwen vroeg en/of ernstig is geschaad, stop je (deels) met leven en ga je overleven. Het contact met jezelf of de ander komt niet meer tot stand of neemt af. Het verlangen naar onafhankelijkheid wordt intenser omdat dit inhoudt dat je geen dingen meer hoeft te doen die een risico op die pijn inhouden. Je wilt controle en via onafhankelijkheid denk je dit te kunnen verwezenlijken. Alleen tegen welke prijs?
De (kans op) pijn wordt hierdoor niet minder, maar je gevoel vlakt af. Je voelt de pijn dus minder scherp. Net als andere gevoelens, zoals geluk en liefde.

Afhankelijkheid is meer dan de moeite waard

Vertrouwen is ook het leren hanteren van onze verwachtingen. Onze verwachtingen van de ander en de verwachtingen van onze eigen pijn of onze angst voor die pijn. Genoeg vertrouwen om de pijn te voelen in plaats van weg te stoppen of misschien zelfs genoeg vertrouwen om de pijn te delen, heeft positieve invloed op de pijn. Het is geen gemakkelijk proces en zeker ook niet altijd haalbaar. Maar wanneer je kunt voelen en delen, ontstaat er verbinding met jezelf en/of met een ander. En met die verbinding leg je de basis waarop vertrouwen kan groeien, zowel voor jezelf als met de ander.

Het verlangen naar onafhankelijkheid neemt dan geleidelijk af, net als de behoefte aan controle. Deze afname creëert ruimte om een ander te kunnen zien en aandacht te geven. En als gevolg daarvan ruimte om jezelf te laten zien en aandacht te vragen. Dit alles is geen lineaire beweging, maar dankzij de te verwachte tegenslagen, levert het meer op dan onafhankelijkheid of controle ooit zal doen.

Geplaatst op

Profileren…

Ik ben een beetje aan het worstelen met het onderwerp van dit blog: profileren. Op de een of andere manier wil het niet lukken. Ik weet niet goed waarom. Profileren is niet mijn ding en dan kun je je afvragen waarom dan wel een blog. Neem gewoon een ander onderwerp. Ja, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Ik werd van de week getriggerd doordat ik las dat je best een beetje mag overdrijven tijdens het profileren. Iedereen doet het. Je kunt je inderdaad afvragen wat er mis is met overdrijven. Juist om dat iedereen het doet. Ik ook. De scheiding tussen overdrijven en liegen is wel wat dun, maar goed. Liegen doet iedereen ook wel eens. Vaak alleen voor de bestwil van de ander, maar toch.

Overtreffende trap

Waarom word ik dan toch getriggerd door zo’n advies. Waarschijnlijk heeft het te maken met het op commando moeten overdrijven. Dat je daar wel eerst over na moet denken zodat je overdrijving past in het verhaal dat je gaat vertellen…. Als ik overdrijf dan doe ik dat meestal spontaan. Erover nadenken vind ik toch een beetje gek. En misschien ook wel geen goed idee. Juist omdat oefening kunst baart.
En wat gaan we doen als overdrijven òòk niet meer werkt? Hoe gaan we dat probleem oplossen? Met weer een overtreffende trap?

Zorgen om niets

Het kan natuurlijk zijn dat alles gewoon op zijn pootjes terecht komt. Dat de overtreffende trap na het overdrijven geen ruimte meer krijgt. Dat er een natuurlijk of zelfreinigend mechanisme in werking treedt waardoor we ons bescheidener gaan opstellen, en ons niet meer laten overnemen door de overtreffende trap. Dat we gewoon uit kunnen komen voor het feit dat we niet alles weten en niet alles kunnen. En dat we niet overal tijd voor hebben.

Of niet? Of wel? Iemand?

Geplaatst op

Oplichter syndroom

Maya Angelou en Albert Einstein leden aan het oplichter syndroom, vertelt Elizabeth Cox in haar TEDtalk.
Het syndroom waarbij iemand het idee heeft door de mand te kunnen vallen omdat ze niet naar behoren presteren.
Laat het even tot je doordingen: Angelou en Einstein twijfelden aan hun prestaties!
Die twijfel heeft bar weinig te maken met hun daadwerkelijke prestaties, denk ik dan.

Feedback

Volgens Elizabeth Cox hebben meer mensen last van het oplichter syndroom, maar Einstein en Angelou zijn de twee meest opvallende voorbeelden. Iemand die last heeft van het oplichter syndroom, vertelt hier niet snel iets over. Als je denkt ontmaskerd te kunnen worden als oplichter, denk je wel twee keer na. Het lijkt een vicieuze cirkel, gedreven door schaamte.
En dat is jammer, want praten erover kan helpen. Om je prestaties te kunnen beoordelen, heb je feedback van anderen nodig. Daarbij komt dat positieve feedback verlichting geeft, net als herkenning van het syndroom.

Een vicieuze cirkel, of is er winst te behalen?

Ikzelf ben geen onbekende op dit vlak. Er zijn momenten geweest dat ik ook dacht te worden ontmaskerd. Soms denk ik het nog steeds en dan doe ik het af met een grapje. Dat helpt. Niemand kijkt op en begint serieus te knikken, gelukkig. Sommige mensen denken dat als je iets blijft doen, er ergens winst te behalen moet zijn. Het zou kunnen, maar dan heb ik (nog) niet helder wat mijn winst precies is.
En wat zou de winst zijn geweest voor Einstein en Angelou? Zou de twijfel ervoor zorgen dat ze op hoog niveau bleven presteren? Dat ze alert bleven?
Wat kan jouw winst zijn?

Elizabeth Cox op TED.com over het oplichter syndroom:

Geplaatst op

Boerka aanrecht

Vandaag wordt op het Malieveld betoogd tegen het boerkaverbod. Dat dat in Nederland gebeurt, raakt mij diep.

Wat maakt het uit, vragen sommige mensen zich af. Of je jezelf nu totaal bedekt, je oksels scheert of je kleedt op een bepaalde manier. Je doet het allebei onder druk van de context waarin je leeft, dus dat is hetzelfde. Toch?

Waarom geen mannen?

Het recht van volledige bedekking wordt door geen enkele man geambieerd. Ik heb in ieder geval nog nooit een man hardop horen zeggen dat die het recht wil hebben om zichzelf volledig te mogen bedekken. Ik hoor wel mannen die werken voor die six pack of die kunstwerken maken van hun gezichtshaar. De reden is over het algemeen om aantrekkelijker te worden gevonden. Maar totale bedekking? Nee. Nog nooit gehoord. Waarom vechten mannen niet voor dit recht? Waarom is er geen man die een boerka aan wil?
Waarom zouden vrouwen dat recht wel moeten hebben, laat staan, willen? Waarom vrouwen wel? Die vraag wordt niet beantwoord.

De vrouw als hoeder

Is het nog steeds dat sluipende idee over de vrouw als eeuwige hoeder van de moraal, het fatsoen en/of de eer? Waarom gaan mensen anno 2019 naar het Malieveld om voor een recht te strijden voor een (klein) aantal vrouwen zonder dat ze weten waarom? Het is een wens die afwijkt van de huidige norm, en teruggrijpt op een norm die was. Een norm die het verschil tussen man en vrouw benadrukt en altijd in het nadeel van vrouwen werd beslecht. En vanmiddag gaan er mensen, geholpen door mensenrechtenorganisaties als Amnesty, bijgestaan door verschillende vrouwenorganisaties en zelfs wetenschappers, pleiten voor het recht van de vrouw om zich volledig te kunnen bedekken. Is dat wat vrijheid is? Vechten voor rechten zonder te kijken naar inhoud of gevolg?

Collateral damage

Op het Malieveld zullen zelfs boerka’s worden uitgedeeld aan vrouwen die er normaal geen een dragen om hun standpunt kracht bij te kunnen zetten. In Nederland èn daarbuiten worden vrouwen gedwongen een boerka te dragen. Vrouwen worden vastgezet en gemarteld omdat ze opgelegde kleding niet aantrekken. Ik hoop dat ze in die landen geen televisie hebben in de gevangenissen. Zo wel, weten we waar de gevangen vrouwen vanmiddag verplicht naar moeten kijken. Gewoon voor het demoraliserende effect.

Zijn deze vrouwen ‘collateral damage’? Een verlies dat je moet nemen?

Geplaatst op

SPE en kwaadaardigheid

Het Stanford Prison Experiment van Philip Zimbardo draait sinds kort in een aantal filmhuizen. Uit dit experiment blijkt dat gewone mensen in staat zijn tot afschuwelijke dingen.

Even ter herinnering: in dit experiment werd een gevangenis nagebootst en op basis van vrijwilligheid werd aan studenten de rol van bewaker of de rol van gevangene toebedeeld. Er werd een gevangenisgang nagebootst en de gevangenen werden uit hun huizen opgehaald, in politieauto’s afgevoerd, terwijl de buren van niets wisten. De cel was een kamer met tralies en de gevangene kregen allemaal een nummer en gevangeniskleding. De bewakers kregen ook speciale kleding.
De bewakers en de gevangenen gingen steeds meer op in hun rol: de bewakers gedroegen zich kwaadaardiger en de gevangenen onderdaniger.

De opdracht was om agressief te zijn

Het plan was om het experiment twee weken te laten duren. Vijf studenten hadden na zes dagen een emotionele breakdown. Na zes dagen is het experiment afgebroken. Dit gebeurde omdat de vriendin van Zimbardo schrok van wat ze zag. Zimbardo zelf was meegegroeid in het experiment en had zijn grenzen automatisch verlegd. Het systeem waarin je meedraait is van grote invloed op je gedrag en ook op de beoordeling hiervan.

Je kunt je op veel verschillende manieren gedragen. Van vriendelijk tot kwaadaardig, met zorg of onverschillig, constructief (creatief) of destructief. Om aan de menselijke kant te blijven, kun je op de volgende punten letten:

  • Denk na over de stappen die je zet.
  • Blijf de ander zien als een volwaardig persoon.
  • Blijf aanspreekbaar op je gedrag, doe geen dingen anoniem.
  • Neem verantwoordelijkheid over wat je doet.
  • Gehoorzaam iemand niet blind (ook geen autoriteit).
  • Pas je niet zomaar aan groepsnormen.
  • Tolereer geen wangedrag.

Menselijkheid blijft een zaak van ons allemaal!