Al die regeltjes

‘Al die regeltjes’, zegt Rob, ‘ik word er niet goed van. Als ik een Chinees vaccin wil, dan moet dat toch kunnen. Het is mijn lichaam.’ 
‘Een Chinees vaccin?’ vraag ik terwijl er een Oeigoerse alarmbel in mijn hoofd afgaat.
‘Ja’, gaat Rob enthousiast verder, ‘dat moet ik toch zelf kunnen bepalen? Waarom bepaalt een overheid, Europees of nationaal, dat voor mij?’
‘Ik kan wel iets bedenken tegen een Chinees vaccin’, zeg ik, en ik begin over de vraag of de informatie over het vaccin wel klopt en in hoeverre Oeigoeren zijn ingezet.
‘Niets is helemaal veilig. Geen enkel vaccin is 100%.’
‘Nee, dat klopt, er zijn altijd bijwerkingen, maar hoe …’
‘Altijd dat gezeur met die regeltjes’, gaat Rob verder, ‘vaccinatie of niet, ik blijf echt wel voldoen aan de regels die nu, met het oog op de volksgezondheid, worden voorgeschreven. Ik snap het nationale belang van die regels, maar waarom mag ik mij niet vaccineren als ik dat wil?’

De mens centraal

Dit is een deel van het skypegesprek dat ik van de week voerde met Rob van Oosten. Over zijn ideeën inzake inspraak in organisaties, schrijf ik een boek dat nu in concept af is. Tijdens het schrijven ervan hadden we vaker discussies. De insteek van Rob is dat je tot een gezonde organisatie komt als je de mens centraal stelt in plaats van de regels en procedures. Daar ben ik het van harte mee eens.
Maar alle regels en procedures even aan de kant zetten, is wel confronterend. Ook als je ervan uit gaat dat dat de enige manier is. Het raakt, om bij mezelf te blijven, aan mijn gevoel van veiligheid. Regels zorgen nu eenmaal ook voor structuur. Aan de andere kant zorgen ze ook voor het afnemen van het vertrouwen in de capaciteiten van mensen.

Samen analyseren

Het afschaffen van regels is dus noodzakelijk. Het werkt gelukkig ook verfrissend, als je je comfortzone eenmaal hebt verlaten en je kijkt naar wat er nu precies speelt. Wat is er aan de hand? Wat gaat er fout zonder die regel? Klopt dit wel? Zijn de mensen die erbij gebaat lijken, ook echt gebaat bij deze regel. Gelijke monniken, gelijke kappen? Hoeveel gelijke monniken zijn er? En wat heb je dan aan al die kappen? 

Het afschaffen van regels maakt, als het goed is, ruimte voor een probleemanalyse. En als deze analyse samen met of alleen door de mensen, die moeten leven met de consequenties van de oplossing, wordt gemaakt, is dat winst. Dan kunnen, indien nodig, nieuwe regels ontstaan, zonder dat de mens ondergeschikt wordt aan deze regels. De regel is immers aan te passen.

Waar hebben we het over?

Het gesprek dat ik voerde met Rob over wel of geen vaccin uit China, kon ik niet los zien van het land en de mensenrechten. Feitelijk hadden mijn bezwaren niets te maken met zijn recht of zijn wens, maar met het wel of niet investeren in een regime dat mensenrechten schendt.

De discussie was eigenlijk niet nodig geweest. Of juist wel?

Rob vindt van wel. Zeker in organisaties. Het vertrouwen in en tussen mensen moet worden hersteld. Dat is nodig om echte veranderingen door te voeren, om de eerste te kunnen zijn, om te verbeteren.
Dit doe je door in gesprek te gaan met elkaar.

Dividend

Bedrijven krijgen meer en meer inspraak. Het kabinet besloot tot afschaffing van de dividendbelasting en mist hierdoor 1,4 miljard aan inkomsten. Voor dit verlies hebben ze geen enkele garantie gekregen. Unilever weet nog steeds niet of het naar London gaat of naar Rotterdam.
Dan geef je wel een signaal af!

Chantagemiddel

Door mijn hoofd vliegt de vergelijking met ontvoeringen, als chantagemiddel. Het was lang zo dat er geen losgeld betaald werd om te voorkomen dat de ontvoerders of kapers hierdoor gestimuleerd werden nog meer mensen te ontvoeren. Dat principe geldt toch altijd bij chantage? Dat is dit toch ook?

Borgen

Het doet mij ook denken aan de serie Borgen. Dit is een serie waarin het leven van Brigitte Nyborg centraal staat. Veel mensen, waaronder ook veel Nederlandse politici, hebben deze serie als zeer realistisch omschreven. In Borgen wordt president Nyborg ook gechanteerd door de eigenaar of CEO van een groot bedrijf. De CEO dreigt met vertrek uit Denemarken, waardoor vele banen op het spel komen te staan, tenzij… Ik moet de aflevering weer terugkijken om precies te vertellen hoe het ging, maar ik weet dat Nyborg niet ingaat op de chantage. Zij stelt een alternatief voor en het bedrijf gaat akkoord. Hiermee trekt Nyborg de verhoudingen weer recht. Er is sprake van wederzijds respect.

Tussen het Nederlandse kabinet en de (vier?) grote bedrijven ontbreekt iedere vorm van respect: je neemt als overheid geen verlies van 1,4 miljard, zonder dat daar toezeggingen tegenover staan. Dit machtsspelletje is respectloos.

Kinderen leren vechten

Hoe moet dit verder? Waarom is er geen andere oplossing bedacht? Is dit echt het enige probleem waarbij er maar een weg naar Rome is? Waarschijnlijk niet, deze aanpak tekent het (gebrek aan) innovatief vermogen van degenen die aan tafel zaten, zowel aan de kant van het kabinet als aan de kant van het bedrijfsleven.

Volgens Adam Grant, moet je kinderen leren vechten, zodat creativiteit gaat stromen.

Misschien een idee?