Conflicten moeten kloppen!

En dat was vanochtend niet het geval!

Ik ben aan het schrijven in mijn tweede hoofdstuk en moet na een kwartiertje, concluderen dat het inhoudelijk niet klopt. De volgorde van de verschillende scènes, is niet reëel. Mijn eerstvolgende gedachte is: “shit, nu moet ik alles overnieuw schrijven”, en daarop volgt er een lichte paniek. Gevoelens van teleurstelling en enige boosheid in de vorm van irritatie komen op, waardoor ik even helemaal niet kan bedenken hoe ik verder moet.

Na even te hebben toegegeven aan het ‘zak-in-as’ moment, vind ik een oplossing. Ik hevel een deel van de tekst uit dit hoofdstuk over naar een nieuw hoofdstuk. In dat hoofdstuk begint het verhaal op een ander moment, waardoor ik mijn fantasie gewoon haar gang weer kan laten gaan. Dit heeft als gevolg dat ook mijn stemming aanzienlijk verbetert, gelukkig.

Mijn personage raakt in conflict in het boek. Dat is op zichzelf natuurlijk geen probleem, sterker nog een interessant verhaal vraagt om conflicten. Alleen die conflicten moeten dan wel kloppen. En daar zat het probleem.

Voor degenen die niet op de hoogte zijn van de werking van conflicten, hieronder in het kort een omschrijving van de trap van Glasl.

De trap van Glasl

De trap van Glasl bestaat uit drie fasen:
De eerste fase van een conflict is de rationele fase. Dat is de fase waarin je woorden krijgt met iemand, maar hier nog samen uit kunt komen.
De tweede fase is de emotionele fase. Een fase waarin emoties een sterkere rol spelen en je er niet meer alleen uit komt. Het conflict beslechten kan wel met een derde erbij: een goede vriend(in), of als dat ook niet meer lukt een professionele bemiddelaar
De derde fase is de escalatiefase. Daarin is het conflict uitgemond in oorlog. Alles is gericht op vernietiging van de ander. Om dit te stoppen is vaak tussenkomst van een rechter nodig.

Wat was het probleem?

Mijn personage blijkt vanuit de escalatiefase rustig weer terug te gaan naar de emotionele fase. Hierbij krijgt hij geen hulp en gebeurt er niets dat deëscalerend werkt.
En dat is nou eenmaal niet waarschijnlijk. Vandaar.

Een goed gesprek

‘Wat bedoelde je daarmee?’
‘Dat heb ik al gezegd en ik ga mezelf niet herhalen.’
‘Maar ik weet echt niet wat je bedoelde…en het is al een tijdje geleden dat je het zei.’
‘Ik val niet in herhaling.’
‘Je valt niet in herhaling?’
‘Ik val niet in herhaling.’
‘Maar dan komen we niet verder.’
‘Ik val niet in herhaling.’
‘Kun je me echt niet gewoon uitleggen wat je toen bedoelde.’
‘Ik wil niet in herhaling vallen.’
‘?’ (en kijk hem glazig aan)
‘Nee, ik val niet in herhaling.’
‘Je valt niet in herhaling?’
‘Nee, ik val niet in herhaling.’

Herinnering aan een gesprek met iemand die weigerde in herhaling te vallen.
Geloof het of niet. Echt gebeurd, en het bleef niet bij zes keer!

Ik moest ook denken aan Michelle Dubois uit de comedyserie ‘Allo Allo’ waarin zij als lid van het communistisch verzet altijd begint met: ‘listen carefully, I shall say this only once’. Dit herhaalt ze ook verschillende keren. (op youtube vind je voldoende fragmenten)

Zou hij de serie kennen?

Kids, please start fighting!

Op 4 november stond er een artikel van Adam Grant in de New York Times, met als titel ‘Kids, would you please start fighting?’ Het is een dringende oproep om kinderen te leren vechten. Natuurlijk niet op de lichamelijke manier, maar in een goed debat.

Een gebrek aan respect?

Kinderen leren nu dat ze zich in moeten houden in het kader van de lieve vrede. Liever braaf dan brutaal, met als gevolg dat kinderen zich, bij de eerste tekenen van een debat of conflict, al slecht op hun gemak voelen. Daar doe je hen en de wereld geen plezier mee. Grant pleit er dan ook voor om het inslikken van argumenten voortaan te zien als een teken van ongemanierdheid, van een gebrek aan respect. Iets dat je je kinderen niet wilt leren, toch?
Respect toon je door de ander serieus te nemen, juist als je het niet met hem of haar eens bent. Zo ontstaan nieuwe ideeën en zienswijzen en zo vind je ook overeenkomsten.

Creativiteit wordt soms gezien als iets magisch dat gebeurt wanneer mensen elkaar vinden. Het tegendeel is waar: braafheid en harmonie zijn dodelijk voor creativiteit. Conflict en discussie zijn nodig voor het stimuleren van de creativiteit.

Creativiteit stimuleren

Het is van belang om kinderen te leren argumenteren zodat ze zich, ook als volwassene, prettig voelen bij een debat. Dan zullen ze het debat eerder aangaan waardoor creativiteit wordt gestimuleerd en ideeën worden aangescherpt.

Maar hoe leer je iemand argumenteren? Grant geeft hiervoor vier regels mee:

  1. Frame het als een debat, niet als een conflict.
  2. Argumenteer alsof je gelijk hebt, maar luister alsof je ongelijk hebt.
  3. Probeer het perspectief van de ander op een zeer respectvolle wijze te benaderen.
  4. Geef aan waar je het over eens bent en wat je van de ander geleerd hebt.

Veel plezier!

Dubbel

Veranderen is leuk en niet leuk tegelijkertijd. Vorige week had ik een aantal afspraken die in het teken stonden van mijn carrière switch. Afscheid nemen van mensen is niet mijn favoriete bezigheid. Het gaat niet om een echt afscheid, maar je weet dat je elkaar niet meer (zo vaak) ziet of spreekt. Een ongeschreven regel. Het voelt raar.

Uitnodiging veroorzaakte twijfel

Ik ontving vorige week een uitnodiging voor deelname aan een intervisie groep voor transformatieve mediation. Het doel van deze intervisie groep is je certificeren als TM-er.
Dat was even slikken voor me. Nog niet zo lang geleden zou ik zeker mee hebben gedaan en de mensen in het groepje, voor zover ik ze ken, vind ik leuk. Een hoop twijfel was het gevolg. Gedachtes in de trant van ‘toch mee doen, zoveel tijd kost het niet’, kwamen op.

Ik liet het verzoek even liggen en een paar dagen later bladerde ik door mijn mail en kwam ik het verzoek weer tegen. Ik las het weer door en kon, met een goed gevoel, vriendelijk bedanken voor de uitnodiging.

Afscheid is meestal niet leuk

Ondanks deze momenten blijft het gevoel dat mijn carriere switch goed voor me is. Een switch gaat gepaard met afscheid nemen en dat is niet altijd leuk.
Het gaat ook niet in een keer.
Misschien is dat maar goed ook, zo blijft het behapbaar. Als ik me meteen zou realiseren wat ik met mijn switch teweegbreng, was het er misschien niet van gekomen.

Gelukkig hoef ik niet van al mijn ‘collega’s’ afscheid te nemen. Er zijn ook ‘collega’s’ die ik blijf zien omdat ik met hen ook, beroepsmatig, aan het schrijven ben.
Het is wel een rare periode. Ik merkte dat het ook mijn schrijven beïnvloedt. Vorige week gingen mijn laatste drie blogs over conflict en gedrag.
Toch weer even terug naar het bekende…

Dividend

Bedrijven krijgen meer en meer inspraak. Het kabinet besloot tot afschaffing van de dividendbelasting en mist hierdoor 1,4 miljard aan inkomsten. Voor dit verlies hebben ze geen enkele garantie gekregen. Unilever weet nog steeds niet of het naar London gaat of naar Rotterdam.
Dan geef je wel een signaal af!

Chantagemiddel

Door mijn hoofd vliegt de vergelijking met ontvoeringen, als chantagemiddel. Het was lang zo dat er geen losgeld betaald werd om te voorkomen dat de ontvoerders of kapers hierdoor gestimuleerd werden nog meer mensen te ontvoeren. Dat principe geldt toch altijd bij chantage? Dat is dit toch ook?

Borgen

Het doet mij ook denken aan de serie Borgen. Dit is een serie waarin het leven van Brigitte Nyborg centraal staat. Veel mensen, waaronder ook veel Nederlandse politici, hebben deze serie als zeer realistisch omschreven. In Borgen wordt president Nyborg ook gechanteerd door de eigenaar of CEO van een groot bedrijf. De CEO dreigt met vertrek uit Denemarken, waardoor vele banen op het spel komen te staan, tenzij… Ik moet de aflevering weer terugkijken om precies te vertellen hoe het ging, maar ik weet dat Nyborg niet ingaat op de chantage. Zij stelt een alternatief voor en het bedrijf gaat akkoord. Hiermee trekt Nyborg de verhoudingen weer recht. Er is sprake van wederzijds respect.

Tussen het Nederlandse kabinet en de (vier?) grote bedrijven ontbreekt iedere vorm van respect: je neemt als overheid geen verlies van 1,4 miljard, zonder dat daar toezeggingen tegenover staan. Dit machtsspelletje is respectloos.

Kinderen leren vechten

Hoe moet dit verder? Waarom is er geen andere oplossing bedacht? Is dit echt het enige probleem waarbij er maar een weg naar Rome is? Waarschijnlijk niet, deze aanpak tekent het (gebrek aan) innovatief vermogen van degenen die aan tafel zaten, zowel aan de kant van het kabinet als aan de kant van het bedrijfsleven.

Volgens Adam Grant, moet je kinderen leren vechten, zodat creativiteit gaat stromen.

Misschien een idee?

Heeft de formatie een Jedi nodig?

Vanochtend kwam bij Blendle de volgende kop langs: zo groeide informateur Tjeenk Willink uit tot de jedi van de formatie, – ‘monnik, filosoof en ridder ineen’.

De formateur Tjeenk Willink wordt vergeleken met een bewaker van vrede en gerechtigheid. Hij zou een mix zijn van magische ridders, religieuze leiders, monniken en filosofen.

Is dat een variant op de eerdere optie ‘de koning terugbrengen in de formatie’?

Een minderheidskabinet

Ik ben niet verder gekomen dan de kop uit de Volkskrant. De formatie. Als ik het goed heb zijn we nu ongeveer 100 dagen verder en is er nog steeds geen zicht op een kabinet. De afgelopen dagen lag Klaver onder vuur, voor het vragen van garanties in verband met de vluchtelingenproblematiek.
De CU lijkt te veel voor D66. En de PvdA doet definitief niet mee. Op dit moment wordt er voorzichtig gekeken naar een minderheidskabinet.

Een minderheids kabinet is een goede optie. Als van te voren niet alles is afgetikt, heeft de rest van het parlement ook nog iets te zeggen, waardoor de democratie weer een beetje levendiger wordt.

Democratisch of niet?

In dat kader moeten fractievoorzitters misschien ook geen partijen meer uitsluiten. Het zou zo maar kunnen dat dit het stemgedrag van kiezers beïnvloed. Als mensen zeker weten dat een partij toch niet mee zal regeren, kan de conclusie zijn dat een stem op die partij een risicoloze tegenstem inhoudt. En waarom zou je dat niet doen?
Daarnaast is het de vraag of het democratisch is om partijen uit te sluiten? Het aantal stemmen bepaalt of een partij bestaansrecht heeft, niet de inhoudelijke standpunten.

Ik hoop in ieder geval een ding en dat is dat ze bij deze formatie niet zullen uitruilen, maar onderhandelen om te komen tot de meest optimale oplossing waarin alle partijen, en daarmee alle stemmers, zich zo goed mogelijk vertegenwoordigd voelen.

De week van de mediation

Het is de week van de mediation. Een week waarin iedere zelfstandige mediator en ieder bedrijf dat in conflictadviezen doet, naar buiten treedt met verhalen over mediation.

Een goed moment om ook even uit te wijden over hoe je een conflict veroorzaakt.
Een paar voorbeelden:

  • Je thuis of op werk gedragen zoals je je in het verkeer gedraagt.
  • Hard praten in een stiltecoupe.
  • Iemand steeds interrumperen.
  • Keer op keer herhalen wat iemand net heeft gezegd.
  • Iemand uitgebreid uitlachen.
Comfortzone

Als je in een conflict verzeild raakt, dan begrijp je meestal niet hoe het zo ver heeft kunnen komen. Bijna uit reflex begin je verontwaardigd over wat die ander heeft gedaan. Het kan zijn dat je je begint af te vragen hoe het mogelijk is dat je die ander zo fout hebt ingeschat?
[Houd er wel rekening mee dat die ander precies hetzelfde aan het doen is.]
Waarom is het zo lastig om toe te geven dat je ook een rol hebt in dit conflict? Waarom zoek je je toevlucht in het gedrag van de ander?
Een conflict:

  • is niet leuk. Zeker als je een conflict hebt met iemand die je erg na staat. Dat kan zelfs bijzonder pijnlijk zijn: angst voor verlating, afwijzing.
  • maakt je kwetsbaar. Je wordt uit je automatische piloot gehaald en moet weer opletten en nadenken over wat er gebeurt.
  • veroorzaakt emoties die ervoor kunnen zorgen dat je je gedraagt op een manier waarop je niet trots bent.

Kortom: conflicten halen je uit je comfortzone. En eenmaal uit die comfortzone schiet je vaak in de verdediging. Of je dat nu doet door iemand aan te vallen, door iemand te negeren of iets daar tussenin, maakt niet zo veel uit. Je verdedigt je. Het nadeel van dit verdedigen is dat je in het conflict verstrikt blijft. Dat is jammer, toch?

Wat was jouw rol?

Praktischer is het om je eigen gedrag te onderzoeken:

  • Wat maakt dat jij op deze manier op deze situatie reageert?
  • Wat maakt dat deze situatie jou zo raakt?
  • Op welke moment ging het mis?
  • Kun je emotie en inhoud scheiden?

Emoties, (niet) slapen en overleven!

We worden allemaal niet vrolijker van een slechte nacht. Helaas is dit niet het enige effect van slecht slapen op je emoties. William Kilgore, van de Universiteit van Arizona, deed onderzoek naar de invloed van slecht slapen op emoties.

Nadelen van slecht slapen

Een eerste gevolg van slecht slapen is dat het lastiger wordt om emoties bij anderen te herkennen.
Verdriet is een emotie die lastig wordt om te herkennen. Dit is evolutionair bepaalt: verdriet van een ander betekent niet dat jij in gevaar bent, dus speelt het geen rol bij het overleven. Voor emoties zoals boosheid, angst, walging en verrassing geldt dit wel. Deze emoties kunnen een waarschuwingssignaal inhouden. Dan moet je beslissen wat je gaat doen. Vechten of vluchten? Dit vergroot je overlevingskansen en dus zul je deze emoties ook als je slecht hebt geslapen blijven herkennen.

Een ander aspect van slecht slapen is dat je slechter wordt in het relativeren van je eigen emoties. Hierdoor beleef je je emoties veel intenser. Daarbovenop wordt ook de rem op je emoties (deels) buiten werking gesteld. Dit is de reden dat als je moe bent, je een stuk sneller explodeert dan wanneer je uitgerust bent. Als je moe bent, heb je niet veel ruimte voor nuanceringen. De kans dat je ongenuanceerd of zelfs explosief reageert op een ander, is aanmerkelijk groter dan normaal.

Wat kun je doen?

Als je zo hebt gereageerd en je wilt niet dat het uit de hand loopt, ga dan na zo’n voorval niet inhoudelijk in de verdediging, maar leg uit wat er aan de hand was. Leg uit dat je moe was en dat je uitbarsting daar mee te maken had. De meeste mensen zijn zelf ook weleens moe geweest en zullen er begrip voor op kunnen brengen.

Of je inhoudelijk wel of geen punt had tijdens de uitbarsting maakt niet veel uit. Het gaat er om de relatie te herstellen. Als de ander gezichtsverlies heeft geleden, kan het zijn dat die meer moeite heeft om jouw uitleg te accepteren. Verwacht dus niet meteen een constructieve reactie.
Luister naar de ander en laat weten dat je hem of haar gehoord hebt. Dit kan door een korte samenvatting te geven of door een paar punten te herhalen. Vraag daarna of je hem of haar goed hebt gehoord en begrepen. Luister weer en laat de ander weten dat je hebt geluisterd.

Ga hierna pas over op de inhoudelijke kant van het verhaal.

Forceren of confronteren?

Google op ‘conflict’, en je vindt binnen enkele seconden, ruim een kwart miljard hits. Conflict is een Engels woord, dus dat geeft ook een boost. Google je op ruzie, dan krijg je bijna drie en een half miljoen hits. Dat is ook fors. Zeker voor een onderwerp waar we eigenlijk liever niet over praten. Mensen gaan op verschillende manieren om met ruzie of conflicten.
De meeste mensen ontwikkelen wel een ‘conflictstijl’ in hun jeugdjaren. Deze stijl is vaak een blijvertje. Dat is hoe jij met conflicten omgaat. Probleem hierbij is dat die stil niet in iedere conflictsituatie handig is.
Vraag je, als je in conflict bent of je voelt dat er een conflict aan zit te komen, eens af:
Wat vind ik belangrijk? Wat wil ik bereiken? Zijn de belangen belangrijker of de relatie met de ander? Zijn zowel de relatie als de belangen belangrijk?
En kijk welke conflictstijl handig is om toe te passen.

Een voorbeeld

Jackie belt haar buurvrouw en vraagt haar of zij kans ziet om nog een dag langer haar kat eten te geven. De buurvrouw antwoordt: ‘Natuurlijk’. Jackie bedankt de buurvrouw en hangt op. Ze komt de volgende morgen thuis en ze heeft de deur nog niet achter zich dicht gedaan of de bel gaat. De buurvrouw staat voor de deur. Die laat Jackie weten dat ze door dit gedoe haar eigen vakantie een dag heeft moeten uitstellen en dat ze dat eigenlijk niet zo leuk vindt. Jackie is stomverbaasd en weet even niet goed wat ze zeggen moet. Voordat ze kan antwoorden, is de buurvrouw al weer verdwenen. Jackie snapt er niets van. Ze had toch gewoon nee kunnen zeggen? Hieronder staan de verschillende conflictstijlen van Hugo Prein.
Na de vakantie van de buurvrouw gaat Jackie bij haar langs. Zij zou als:

  1. Confronteerder tegen haar buurvrouw zeggen dat ze het vervelend vindt, dat ze haar vakantie een dag heeft moeten uitstellen. Daarna zou ze haar uitleggen waarom ze haar heeft gebeld. (De relatie is belangrijk.)
  2. Forceerder ‘doe niet zo idioot’ hebben geroepen. Ik heb gewoon een vraag gesteld. Het slaat nergens op dat jij me dit kwalijk neemt. Je had toch gewoon nee kunnen zeggen. Waarom doe je dat dan niet?’ Net zo lang totdat Jackie gelijk zou krijgen van de buurvrouw. (Het eigen gelijk is belangrijk: je wilt je laten gelden.)
  3. Ontloper tegen haar buurvrouw zeggen ‘de volgende keer zal ik er zeker aandenken’ en bij zichzelf denken ‘pleur op’ of ‘val dood’. (Niets is belangrijk.)
  4. Toedekker zich het gevoel van haar buurvrouw goed kunnen voorstellen en zeggen dat ze er de volgende keer, die waarschijnlijk toch nooit komt, aan zal denken. (Veel zorg voor –de belangen van- de ander en niet veel ook voor je eigen belangen.)

Welke stijl zou jij gebruiken?

Je lerares ontlopen?

The teacher, een Tsjechische film, gaat, zoals verwacht, over een lerares in het Tsjechoslowakije van de jaren 80. 1983, een jaar dat het IJzeren Gordijn en de Communistische partij nog stevig stonden.

‘The teacher’ heeft een hoge functie in de Communistische partij en een zus in Moskou. Dit geeft haar macht, veel macht. Om hier zoveel mogelijk van te profiteren vraagt zij aan het begin van het schooljaar aan alle leerlingen in de klas of zij hun naam willen noemen en ook willen vertellen wat voor werk hun ouders doen. De lerares kan zo bepalen wie wat voor haar kan betekenen. Voor de ene ouder is de vraag haalbaar, voor de andere ouder niet. De ouders die niet kunnen voldoen aan de vraag, bieden iets vaak anders aan, in de hoop dat dat genoeg is. Zo niet, is de sanctie heftig. De kinderen zijn de dupe, die krijgen slechte cijfers en geen mogelijkheid om dit weer in te halen, met soms desastreuze gevolgen.
De gevoelens van machteloosheid van de ouders en kinderen zijn voelbaar.

Een indrukwekkende film.

Machteloosheid

Gevoelens van machteloosheid werken verlammend. Handelen vanuit machteloosheid, is lastig.
Dat zie je ook bij mensen in een conflict. Als je je machteloos voelt, onderneem je geen actie en ga je de confrontatie niet aan. Je ziet de andere partij vaak als groot, machtig en onredelijk en jezelf als klein.  En dan is een confrontatie een (te) grote stap.
In zo’n situatie is ontlopen de voor de hand liggende strategie.
En als het een soortgelijk geval als ‘the teacher’ betreft, heb je hartstikke gelijk.

Deze gevoelens zijn ook nuttig

Sommige gevechten kun je niet winnen, dan is het het beste om de schade zoveel mogelijk te beperken. De gevoelens van machteloosheid ondersteunen de strategie van het ontlopen. Doordat je je klein maakt, beperk je je gezichtsverlies zo veel mogelijk. Ontlopen is een van de manier waarop je met conflicten kunt omgaan. Als je ontloopt heb je geen oog voor je eigen belangen en ook geen oog voor de belangen van de ander.

Er zijn vier conflictstijlen (Hugo Prein)

Behalve ontlopen (geen oog voor het eigen belang en geen oog voor het belang van de ander) kennen we nog drie andere stijlen:
Forceren: oog voor het eigen belang maar geen oog voor het belang van de ander.
Confronteren: oog voor zowel het eigen belang als het belang voor de ander.
Toedekken: geen oog voor het eigen belang, wel oog voor het belang van de ander.

Deze stijlen kun je leren, en toepassen in situaties die daarom vragen.